Genel Sağlık Sigortası Nedir? Ne Kadar?

Sağlık hizmetlerinden faydalanmak insanların temel ihtiyaçlarından biridir. Fakat herkesin her zaman hastane masraflarını karşılayacak maddi gücü olmayabilir. Bu duruma önlem olarak Türkiye’de Genel Sağlık Sigortası (GSS) devreye girer.

Aslında çok da uzak olmayan bir geçmişte, yalnızca düşük gelirli vatandaşları kapsayan "Yeşil Kart" uygulamasının evrimleşmiş halidir. 2008 yılında yürürlüğe giren Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın temel taşlarından biri olarak tüm vatandaşlar için standart sağlık güvencesi sunmayı hedeflemiştir.

GSS Nedir?

Genel sağlık sigortası, Türkiye’de yaşayan herkesin temel sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesini amaçlayan zorunlu bir sigorta sistemidir. Çalışmıyor olsanız bile devlet sizin adınıza belirli prim karşılığında sağlık güvencesi sağlar. Bu sayede hastaneye gittiğinizde tedavi, ilaç veya tahlil masraflarınızın büyük kısmı SGK tarafından karşılanır.

Sistemin temel amacı, toplumdaki gelir farklılıklarını gözetmeden herkesin eşit şekilde sağlık hizmetine ulaşmasını sağlamaktır. Yani işsiz, öğrencisi ya da serbest çalışıyor olmanız fark etmeden, toplumun her kesimine uygulanan sağlık sigortası sayesinde sağlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. e-Devlet üzerinden GSS sorgulama kanalını kullanabilir, bu kapsama girip girmediğinizin detaylarını bulabilirsiniz.

Kimler Genel Sağlık Sigortası Kapsamındadır?

Kişinin öncelikle herhangi bir sosyal güvencesi olup olmadığına bakılır. Eğer kişi kendi adına çalışan, emekli olan veya yurt dışında sigortalı olan bir statüye sahip değilse, ikinci adım olarak bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde olup olmadığı incelenir. Eşler, belirli yaş sınırına kadar çocuklar ve anne babalar bu statüde değerlendirilebilir. 

Her iki kategoride de yer almayan, yani hiçbir aktif sosyal güvencesi bulunmayan tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları otomatik olarak sigorta kapsamına alınır. Ülkede bir yıldan uzun süredir ikamet eden yabancı uyruklu kişiler de benzer genel sağlık sigortası yararlanma şartları altındadır. Bu zorunluluk gelir düzeyi ne olursa olsun yasal olarak herkes için geçerlidir, sağlık hizmetlerinden faydalanmanın ön koşuludur.

GSS Kapsamı Nedir?

GSS kapsamında sunulan sağlık hizmetleri, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile belirlenmiş olup, Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) ile detaylandırılır. Özel veya kamu ayrımı gözetmeksizin, SGK ile anlaşmalı tüm sağlık hizmeti sunucularında geçerlidir.

Zaruri tutulan bu sigortanın sağladığı hizmetler yelpazesi oldukça geniştir. Bunların başında, hastanelerde ayakta veya yatarak gerçekleştirilen muayene, teşhis ve tedavi hizmetleri gelir. Sigortalılar, Aile Sağlığı Merkezleri'nden anlaşmalı özel hastanelere kadar geniş yelpazede hizmet alabilirler. Ek olarak karmaşık ameliyatlar, yoğun bakım hizmetleri, organ ve doku nakilleri gibi hayati öneme sahip tedavileri de kapsar. Yüksek maliyetli sağlık operasyonları karşısında finansal yük altına girmenizi engeller.

Sigortanın kritik diğer kapsam alanı ise ilaç, ortez, protez ve tıbbi cihaz teminidir. Doktor reçetesiyle yazılan ilaçlar, belirli katılım payı karşılığında eczanelerden temin edilebilir. Benzer şekilde tedavi sürecinde gerekli görülen tekerlekli sandalye, işitme cihazı veya protez gibi tıbbi malzemelerin maliyetinin büyük kısmı da GSS tarafından karşılanır. Acil servis hizmetleri, bulaşıcı hastalık tedavileri, gebelik, doğum ve kanser tedavilerinde katılım payı alınmaz.

Bazı hizmetlerde katılım payı ve fark ücreti uygulamaları mevcuttur. Örneğin özel hastanelerde alınan hizmetler için yasal sınırlar dahilinde fark ücreti ödenmesi gerekebilir. Doktorunuzun size yazdığı reçeteli ilaçlar, SGK'nın anlaşmalı olduğu eczanelerden, belirlenen katılım payı ödenerek temin edilir. Kronik hastalığı olanlar (şeker, tansiyon, astım vb.) için yazılan "kronik hastalık ilaçları" reçetelerinde katılım payı alınmaz.

GSS Diş Tedavilerini Kapsar mı?

Genel sağlık sigortası, sağlık hizmetleri konusunda geniş güvence sunsa da, ne yazık ki diş hizmetlerinde kapsam sınırlıdır. Sigortalıların beklentisinin aksine yüksek maliyetli tedavileri karşılamaz, bunun yerine koruyucu hizmetlere odaklanır. 

Kapsam dahilinde olan işlemler arasında ilk muayene, basit diş çekimleri, diş taşı temizliği ve amalgam veya kompozit dolgu gibi temel tedaviler yer alır. Hatta komplike olmayan kanal tedavileri dahi, devlet kurumlarında güvence altındadır.

Fakat bu sigortanın kapsamı ileri tedavilerde ciddi şekilde daralır. İmplant tedavileri, zirkonyum veya porselen gibi estetik kaygılarla yapılan lüks protezler genel sağlık sigortası kapsamı dışında kalanlar arasındadır. Ortodontik tedaviler, yalnızca 18 yaşını doldurmamış çocuklarda, önemli bir katılım payı karşılığında değerlendirmeye alınır.

Katılım Payı (Katkı Payı) Nedir? Hangi Hizmetlerde Alınır?

Toplumun her kesimine uygulanan bu sağlık sigortası kapsamında sunulan hizmetlerin büyük çoğunluğu "ücretsiz" değil, "prim karşılığı"dır. Bu nedenle hizmetten faydalandığınız sırada küçük mali katkı olan katılım payı ödemeniz gerekebilir. Hizmet alacağınız kuruma göre ödemeniz gereken miktar farklılık gösterir.

GSS’ye Gönüllü Olarak Katılım Mümkün mü?

Sistem temel yasal çerçevede zorunlu sigortalılık esasına dayanır. Yani Türkiye Cumhuriyeti'nde ikamet eden ve yasal olarak bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde olmayan herkes, gelir durumuna bakılmaksızın sigortaya alınır. Bu zorunluluk bireyin iradesine bırakılmış bir tercih değildir. Dolayısıyla "gönüllü" olarak katılmak da mümkün değildir.

GSS Primleri Nasıl Hesaplanır?

Genel sağlık sigortası primlerinin hesaplanması, bireyin sosyal güvence statüsüne ve en önemlisi hane halkı geliri düzeyine bağlı olarak belirlenen bir mekanizmaya dayanır. Primi temel olarak asgari ücret üzerinden hesaplanan sabit bir orana göre belirlenir. Bu hesaplama kişinin gelir testine girip girmediğine ve bu test sonucunda çıkan duruma göre farklılık gösterir, dolayısıyla herkesin ödeyeceği prim miktarı aynı değildir.

Prim tutarı, her yıl brüt asgari ücretin belirli bir yüzdesi alınarak hesaplanır. Yasal düzenlemeler gereği, Prim oranı brüt asgari ücretin %3'ü olarak belirlenmiştir. Oran her yıl asgari ücretin artmasıyla birlikte otomatik olarak yükselir. Bu sabit oran üzerinden hesaplanan prim, eğer birey gelir testine girmezse veya gelir testi sonucunda hane halkı geliri belirli bir seviyenin üzerinde çıkarsa, kendisi tarafından ödenmek zorundadır. Bu şeffaf ve sabit oranlı hesaplama yapısı, her yılın asgari ücret zammı ile birlikte primlerin güncellenmesini zorunlu kılar.

Gelir Testi Nedir ve GSS Primini Nasıl Etkiler?

Primlerin belirlenmesinde en kritik ve belirleyici aşama gelir testi uygulamasıdır. Gelir testi, kişinin yaşadığı hanedeki tüm bireylerin toplam gelirinin, hanedeki kişi sayısına bölünmesiyle elde edilir. Kişi başı aylık gelir miktarını tespit etmek amacıyla Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) tarafından yapılır.

Gelir testi sonucunda tespit edilen kişi başı aylık gelir, güncel asgari ücretin belirli oranlarıyla karşılaştırılır. Eğer kişi başı aylık gelir, asgari ücretin üçte birinin (1/3) altında kalırsa, bu kişinin primleri tamamen devlet tarafından karşılanır ve kişi herhangi bir ödeme yapmaz. Gelir sınırın üzerinde çıktıkça, ödenmesi gereken prim miktarı kademeli olarak artar. Bu sistem sosyal adaleti sağlamayı amaçlar ve düşük gelirli vatandaşların sağlık güvencesine erişimini finansal yükümlülükten bağımsız hale getirir.

Genel Sağlık Sigortası Ne Kadar?

Genel sağlık sigortası prim tutarı, doğrudan Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen brüt asgari ücretin %3'ü oranına sabitlenmiştir. 2025 yılı için belirlenen brüt asgari ücretin açıklanmasıyla birlikte, ödenecek prim miktarları da netleşmiştir.

2025 yılı için brüt asgari ücret, 26.005,50 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutar üzerinden yapılan hesaplamaya göre, zorunlu olarak prim ödemesi gereken bireylerin aylık prim tutarları aşağıdaki gibi hesaplanır:

Aylık Prim Tutarı = 2025 Brüt Asgari Ücret x %3

Bu hesaplamaya göre, 2025 yılı brüt asgari ücreti olan 26.005,50 TL baz alındığında:

Prim = 26.005,50 TL x 0.03 = 780,165 TL

Yasal yuvarlama işlemleri sonucunda, 2025 yılı boyunca ödenmesi gereken aylık prim tutarı 780,17 TL olarak belirlenmiştir. Sabit tutar, herhangi bir sosyal güvencesi olmayıp Gelir Testi sonucunda GSS ödemesi gerektiği tespit edilen tüm bireyler için geçerlidir (60/g maddesi kapsamında).

Gelir Seviyesine Göre 2025 GSS Prim Ödeme Tablosu

Prim ödeme yükümlülüğü, Gelir Testi sonucu çıkan kişi başı aylık gelire göre üç ana kategoriye ayrılır:

Genel Sağlık Sigortası Nasıl Yapılır? 

Genel sağlık sigortası işlemleri, bireyin durumuna göre otomatik giriş ve zorunlu GSS başvuru olmak üzere iki temel şekilde gerçekleşir. Büyük çoğunluk için kendiliğinden başlayan zorunlu bir süreç olsa da, prim ödeme yükümlülüğü doğru adımların atılmasını gerektirir.

1. Otomatik Giriş (Zorunluluğun Başlaması)

Bireyin bu sigorta kapsamına alınması, aşağıdaki durumlardan birinin sona ermesiyle otomatik olarak başlar:

2. Zorunlu Başvuru (Gelir Testi Süreci)

Otomatik yükümlülüğün başladığı bu geçiş dönemlerinde, kişinin yapması gereken en kritik işlem Gelir Testi başvurusu yapmaktır. Gelir testinin sağladığı faydalar şu şekildedir: 

GSS Tescili Nedir? 

GSS Tescili, bir bireyin 5510 sayılı Kanun kapsamında, Genel Sağlık Sigortalısı olarak resmen kayıt altına alınmasıdır. Bu işlem kişinin Türkiye Cumhuriyeti sosyal güvenlik sistemi nezdinde sağlık güvencesi haklarının ve prim ödeme yükümlülüğünün başladığını gösteren zorunlu bir kayıttır.

GSS Primini Ödeyemeyenler Ne Yapmalı?

GSS prim borcu, bireyin sağlık güvencesine erişimini doğrudan etkileyen ve yasal takibi olan bir yükümlülüktür. Gelir testi sonucunda prim ödemesi gereken ancak bu primleri düzenli ödeyemeyen bireyler için SGK, sağlık hizmetlerinin kesintisiz devamı ve borç yükünün hafifletilmesi amacıyla çeşitli yapılandırma ve borç silme imkanları sunar. Bu süreç kişinin sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkını kaybetmemesi adına hayati önem taşır.

Borç yükünden kurtulmanın ilk adımı gelir testini tekrar gözden geçirmektir. Gelir testi sonucunda kişi başı aylık gelirin brüt asgari ücretin üçte birinin (1/3) altına inmesi durumunda, birikmiş tüm prim borçları silinir. Gelecekteki primleri devlet (Hazine) tarafından ödenmeye başlanır.

Yapılandırma ve Af İmkanları

SGK, dönem dönem çıkardığı Yapılandırma Kanunları (vergi ve SGK affı torba yasaları) ile borcu olanlara önemli kolaylıklar sağlar. Özellikle eski dönem borç yükü altında ezilen milyonlarca vatandaşa büyük bir rahatlama getirmektedir.

Silinme kapsamına girmeyen borçlar için ise yapılandırma imkanı verilir. Borcun gecikme zammı ve cezaları silinir, borcun ana parası ise belirlenen katsayılar uygulanarak uzun vadeli ödeme planına bağlanır. Yapılandırmadan faydalanmak için, kanunun yayımlanmasından sonra belirlenen son başvuru tarihine kadar SGK'ya veya e-Devlet üzerinden başvuru yapılması şarttır.

GSS Borcu Nasıl ve Nereye Ödenir?

Prim borçlarının düzenli ödenmesi, bireyin sağlık hizmetlerinden kesintisiz yararlanması için önemlidir. Neyse ki Sosyal Güvenlik Kurumu, bu işlemleri dijital kanallar aracılığıyla oldukça kolaylaştırmıştır. GSS borç ödeme süreçleri, teknolojik entegrasyon sayesinde güvenilir şekilde gerçekleştirilebilir. Aşağıdaki yöntemlerden dilediğinizi seçerek ilerleyebilirsiniz: 

Prim ödemelerinin her ayın sonuna kadar düzenli olarak yapılması, sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkının devamı için kritik öneme sahiptir. Ödemenin gecikmesi durumunda faiz ve gecikme zammı uygulanır.

GSS Prim Borcu Nasıl Sorgulanır?

Borç durumunuzu öğrenmenin en güvenilir yolu, tamamen dijital platformlardır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için tüm SGK işlemlerinin merkezi olan e-Devlet kapısı, GSS borcu sorgulama için birincil kanaldır. Arama çubuğuna "Genel Sağlık Sigortası Sorgulama" yazarak tüm detaylı borç dökümünüze ulaşabilirsiniz.

GSS Prim Borcu Neden Çıkar?

Prim borcunun ortaya çıkması, kişinin sosyal güvence statüsünde yaşanan yasal boşluklardan kaynaklanır. Yasal zorunluluk olduğu için, bireyin SGK kayıtlarında aktif sigortalılık durumu görünmediği anda, borç otomatik olarak işlemeye başlar. Prim borcunun çıkmasına neden olan en yaygın ve kritik senaryolar şunlardır:

Yurt Dışında Yaşayan Türk Vatandaşları için GSS Nasıl İşler?

5510 sayılı kanuna göre, kapsama girmenin temel ön koşulu Türkiye'de ikamet ediyor olmaktır. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşının prim borcu çıkmaması için en kritik şart, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nde (ADNKS) ikametgâh adresinin yurt dışı adresi olarak güncellenmiş olmasıdır.

Eğer vatandaş, yurt dışında yaşamasına rağmen MERNİS sisteminde hala Türkiye'deki eski adresinde kayıtlı görünüyor ise, SGK otomatik olarak GSS tescili başlatabilir. Dolayısıyla prim borcu çıkarabilir.

Adlarına haksız yere GSS borcu çıkarılan yurt dışındaki vatandaşlar, bu borçtan kurtulmak için yurt dışında ikamet ettiklerini kanıtlamalıdır. Konsolosluklardan alacakları Tarihçeli Yerleşim Yeri ve Diğer Adres Belgesi ile SGK'ya başvurabilirler. Kanıtlanması durumunda geçmiş dönem borçları silinir.

Yurt dışında ikamet eden vatandaşlar, Türkiye'ye geldiklerinde sağlık hizmetlerinden faydalanmak için iki ana yolu izleyebilirler:

Devlet sigorta sistemi birçok açıdan temel sağlık desteğini sağlasa da sağlık hizmetlerine konforlu erişim her zaman garanti değildir. Bu noktada tamamlayıcı sağlık sigortası anlaşmalı sağlık kurumlarında fark ücreti ödemeden sağlık hizmetlerinden faydalanmanızı sağlar. Türkiye Sigorta ile kendinizi ve sevdiklerinizi korumak için tamamlayıcı sağlık sigortası teklifinizi alabilirsiniz.

Genel Sağlık Sigortası ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular