Öncü Revize Artçı Deprem Nedir ?

Artçı, revize ve öncü deprem yer kabuğundaki hareketlerin farklı türlerini işaret eder.  Her biri hareketlerin farklı aşamalarını tanımladığı için sismolojide önemli bir yer tutar. Dolayısıyla farklı özellikler gösterirler. Öncü depremler, büyük bir sarsıntının habercisi olabilen küçük çaplı titreşimlerdir. Revize deprem, ilk ölçümlerdeki hataların düzeltilmesini belirtir. Artçı depremler ise ana hareketin ardından gelen sarsıntılardır. Türkiye’nin doğal afet riski yüksek bir coğrafyada yer aldığı düşünüldüğünde yer kabuğu değişimlerini bilmeniz afetlere hazırlık için büyük önem taşır. Doğal afetler konusunda bilinçlenmek ve olası afet durumunda doğru önlemleri alabilmek için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.

Öncü Deprem Nedir?

Öncü deprem, ana hareketten önce fay hattında ortaya çıkan düşük yoğunluklu sarsıntılardır. Yer kabuğundaki tektonik plakaların hareketi sırasında biriken enerjinin küçük ölçekte açığa çıkmasıyla oluşur. Bu nedenle öncü depremlere, fay hatlarında biriken enerjinin küçük ölçekte sarsıntı oluşturması da denebilir. Örneğin; bir bölgede sıkça küçük sarsıntılar tespit edilirse jeolojik aktivitenin arttığı düşünülebilir.

Genellikle birkaç saniye süren sarsıntılar, halk arasında "haberci" olarak bilinse de her öncü depremin ardından büyük bir deprem olacağı kesin değildir. Bilimsel çalışmalar, küçük sarsıntıların fay hattındaki stres değişimlerini yansıttığını gösterir. Fay hatlarının hareket dinamiğini anlamaya yardımcı olduğu için her biri sismologlar açısından önemli bir inceleme konusudur. Ayrıca küçük sarsıntılar, sismik izleme sistemleriyle kaydedildiğinden afet risklerini değerlendirmede rehber işlevi görür.

Öncü Deprem Kaç Şiddetinde Olur?

Genellikle Richter ölçeğinde öncü depremlerin şiddeti 2 ila 5 arasında değişir. Söz konusu sarsıntılar, bazen hissedilmeyecek kadar hafif olur ve yalnızca sismograflar tarafından tespit edilir. Öncü sarsıntı şiddeti, fay hattının yapısına ve bölgesel jeolojik koşullara bağlıdır. Çünkü aktif fay hattında daha sık öncü sarsıntılar gözlemlenebilir.

Sarsıntıların şiddeti, ana hareketin potansiyel gücüne dair ipuçları verebilir; fakat söylediğimiz gibi kesin bir tahminde bulunmak zordur. Yine de öncü sarsıntılar, erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesinde önemli rol oynar. Sismik dalgaların hızı, yayılım şekli ve derinliği gibi bilgiler sarsıntıların şiddetini belirlemede kullanılır. Rasathaneler yer hareketlerinin türü değişse de sürekli veri toplar ve analiz eder.

Öncü Deprem Nasıl Anlaşılır?

Öncü depremlerin anlaşılması, sismik verilerin detaylı analiziyle mümkündür. Küçük sarsıntılar, genellikle düşük frekanslı ve kısa süreli titreşimler olarak sismograflarda görünür. Öncü deprem hareketleri, fay hattındaki stres değişimlerini yansıttığı için uzmanlar tarafından dikkatle incelenir. Örneğin; bir bölgede art arda küçük sarsıntılar kaydediliyorsa öncü olarak değerlendirilebilir. Büyük depremin olup olmayacağı ise sismik dalgaların özellikleri ve fay hattının geçmiş aktiviteleri analiz edilerek belirlenir. Küçük sarsıntılar, özellikle afet hazırlık süreçlerinde hayat kurtarıcı bir veri kaynağı olduğundan çoğunlukla erken uyarı sistemlerinin temelini oluşturur.

Öncü Depremler Kaç Büyüklüğünde Olur?

Şiddeti 5 üzerinde değilse öncü deprem olarak kabul edilir. Üst ya da alt sınır, fay hattının özelliklerine ve bölgesel jeolojik koşullara göre değişebilir. Her biri, ana depremin büyüklüğüne dair gösterge olabilir; fakat her zaman kesin bağlantı kurulamaz. Örneğin; Ege Denizi’nde 4 büyüklüğünde bir öncü sarsıntı kaydedilse de ardından büyük depremin hemen gerçekleşeceğini kesin olarak söylemek zordur. Öncesi ve sonrası meydana gelen hareketleri de analiz etmek gerekir.

Revize Deprem Ne Demek?

Bir sarsıntının ilk ölçümlerinin ardından daha detaylı analizlerle parametrelerinin düzeltilmesi revize deprem demektir. Revize depremin anlamı için daha basit bir ifadeyle "deprem ölçümlerinin daha hassas analizlerle güncellenmesi" de diyebiliriz. Afet anında hızlıca yapılan ölçümler, genellikle hızlı raporlama için yapılır, dolayısıyla yaklaşık değerlerden oluşur.

Sismologlar, ek verilerle ölçümleri yeniden değerlendirir. Düzenleme, gerçek büyüklük, odak derinliği veya fay hareketinin türünü doğru şekilde belirlemek için yapılır. Afet yönetiminde oldukça önemli bir düzenlemedir; çünkü doğru veriler, hasar tahminleri ve kurtarma planları için temel oluşturacaktır. Örneğin; ilk ölçümde 6,5 olarak kaydedildiği durumlarda revize analizlerle değer 6,3’e düşebilir veya yükselebilir. Revize deprem verileri, acil durum ekiplerinin daha etkin planlama yapmasına olanak tanıyacağından sismoloji merkezleri gerekli analizleri en kısa sürede yapmaya çalışır. Düzeltmelerin diğer amacı ise halkın güvenilir bilgiye ulaşmasını sağlamaktır.

Artçı Deprem Nedir?

Ana depremin ardından aynı fay hattında meydana gelen daha küçük sarsıntılar artçı olarak adlandırılır. Bu sarsıntılar, büyük hareketin yer kabuğunda yarattığı stresin yeniden dengelenmesiyle oluşur. Çoğunlukla ana depremin büyüklüğünden daha düşük olsa da hasarlı yapılar üzerinde yine de ciddi risk teşkil edebilir. Örneğin; zayıflamış bir bina, artçı depremlerle tamamen çökebilir. Büyük hareketin ardından oluştuğu için fay hattındaki kalan enerjinin serbest kalmasıyla meydana gelir. Ana depremin ardından saatler veya günler içinde ortaya çıkabilir. Başka büyük deprem olup olmayacağını belirlemede ve bölgenin risk haritasını çıkarmada kullanılır.

Artçı depremler, sismik aktivitenin bir dengeleme mekanizması olarak işlev görür. Ana depremin yol açtığı fay hattındaki kırılmalar, çevresindeki diğer küçük fay segmentlerini tetikleyebilir. Bu da artçıların bölgesel olarak farklı noktalarda hissedilmesine neden olur. Örneğin; büyük enerji açığa çıktıktan sonra merkez üssünden kilometrelerce uzakta artçı sarsıntılar kaydedilmesi olağan bir durumdur. Jeolojik yapının karmaşıklığına bağlı olarak farklı desenler sergileyebilir. Sismologlar, artçı sarsıntıları da analiz ederek fay hattının gelecekteki davranışlarını anlamaya çalışır. Böylece deprem risk haritalarının güncellenmesinde büyük rol oynar. Artçı hareketlerin diğer özelliği genellikle gerçekleşen büyük enerji patlamasının %10’undan daha azını serbest bırakmasıdır; ancak düşük oran bile hasarlı bölgelerde önemli etkiler yaratabilir.

Artçı Deprem Ne Kadar Sürer?

Artçı depremlerin ne kadar süreceği, önce oluşan büyük depremin şiddetine ve fay hattının uzunluğu, yayılımı, derinliği gibi pek çok özelliğe göre değişir. Küçük çaplı depremlerde artçı sarsıntılar birkaç gün sürebilirken büyük afetlerde haftalarca devam edebilir. Örneğin; 7,0 büyüklüğündeyse artçıları uzun süre hissedilebilir. Süresi ise fay hattındaki enerjinin ne kadar dağıldığına bağlıdır.

Sarsıntılar, genellikle azalan sıklıkta meydana gelir. Afet bölgelerinde, devam eden hareketler nedeniyle güvenlik önlemleri artırılsa da kurtarma çalışmalarını zorlaştırabilir, halkın psikolojik toparlanmasını etkileyebilir. Artçı hareketlerin süresi, jeolojik yapının yanı sıra fay hattının türüne de bağlıdır. Örneğin; yanal atımlı faylarda artçı sarsıntılar daha kısa sürebilirken ters faylarda süre uzayabilir.

Artçı Deprem Neden Olur?

Ana depremin fay hattında yarattığı stresin yeniden dağılmasıyla artçı oluşur. Ana deprem olarak bahsedilen fay kırılması, yer kabuğunda büyük bir enerji boşalması yaratır ama söz konusu enerji çoğunlukla tamamen serbest kalmaz. Kalan enerji, küçük ölçekte zaman zaman açığa çıkar. Sarsıntılar, fay hattının dengelenme sürecinin bir parçası olarak görülebilir. Yani afetin ardından fay hattında küçük kırılmalar devam edebilir.

Artçı oluşumunda, fay hattındaki ikincil kırılmalar da önemli rol oynar. Ana deprem, fay düzleminde yeni stres noktaları oluşturabilir, küçük kırılmalar meydana gelerek artçı sarsıntıları tetikleyebilir. Örneğin; 7-8 şiddetinden sonra fay hattının çevresindeki küçük çatlaklar, artçı depremlere yol açabilir. Sismologlar, tüm sarsıntıları analiz ederek fay hattının uzun vadeli davranışlarını öngörmeye çalışır. Çünkü artçı sarsıntılar aynı zamanda yer kabuğundaki sıvı hareketleriyle de ilişkilendirilebilir. Örneğin; yeraltı sularının basınç değişimleri nedeniyle de sarsıntı meydana gelebilir.

Artçı Deprem Ne Zaman Olur?

Sarsıntıların zamanlaması, fay hattının özelliklerine ve hareketin büyüklüğüne bağlı olduğundan ana depremin hemen ardından veya günler, haftalar sonra meydana gelebilir. Örneğin; büyük depremin ardından artçı deprem saatler içinde başlayabilir, haftalarca sürebilir. Çoğunlukla şiddet ve süre bakımında azalarak devam eder. Artçıların kesin zamanını öngörmek mümkün değildir, riski yüksek afet bölgelerinde olası zaman dilimleri dikkate alınarak güvenlik önlemleri alınabilir.

Artçı Deprem Kaç Şiddetinde Olur?

Artçı depremlerin şiddeti, Richter ölçeğinde 3 ila 6 arasında değişir. Ana depremin büyüklüğünden daha düşük olsa da afet sonrası zorlukla ayakta duran hasarlı yapılar için büyük risk demektir. Şiddet, fay hattının özelliklerine ve ana depremin enerjisine bağlıdır. Örneğin; hissedilen ilk sarsıntı 6,5 büyüklüğündeyse artçıları 4 ila 5 şiddetinde olabilir. Hissedilebilecek ve yıkımı devam ettirebilecek şiddette olduğu için kurtarma çalışmalarını zorlaştıracaktır.

Zorunlu deprem sigortasını (DASK) Türkiye Sigorta aracılığı ile yaptırarak, deprem ve deprem sonucu oluşan olayların (yangın, infilak, tsunami veya yer kayması) sebep olduğu maddi zararları güvence altına alabilirsiniz. Ancak, eşyalarınız veya diğer hasar nedenleri ile oluşan hasarlar DASK kapsamı dışındadır. Türkiye Sigorta’nın konut sigortaları, bu boşluğu doldurarak, diğer hasar nedenleri ile oluşan hasarlar (yangın, sel, su baskını, fırtına, dolu vb.), elektronik cihazlar ve kişisel eşyalar gibi taşınır mallarınızın zararlarını karşılar. Türkiye Sigorta’nın konutunuz için sunduğu ve ihtiyaçlarınıza göre kişiselleştirebileceğiniz sigorta çeşitleriyle yuvanızı, tüm risklere karşı korumak isterseniz hemen size özel çözümlerini inceleyebilirsiniz.

Öncü, Revize ve Artçı Deprem ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular